Het nieuwe dorp Hoef en Haag aan de Lek is niet zomaar een dorp in het weiland, het plan is in samenhang met het landschap, de omliggende dorpen en natuurlijk ook met de stad Vianen ontwikkeld. De rivier rijgt alle ontwikkelingen aan elkaar. De planontwikkeling van Hoef en Haag, een ontwikkeling van de gemeente Vijfheerenlanden, is al ruim tien jaar gaande en gestart in het hart van de crisis. Inmiddels is al circa 50% van het dorp gerealiseerd en ontstaat een goed beeld van de kwaliteit die hier wordt gerealiseerd. In het nieuwe dorp groeit een hechte gemeenschap voor mensen die op zoek zijn naar dorps en landelijk wonen onder de rook van Utrecht. Tijdens de laatste vorstperiode schaatsten mensen op de meander, een beeldbepalende nieuwe watergang die een belangrijke ruimtelijke drager vormt van het plan. En nu de lente begonnen is, wordt er volop genoten van de groene plekken aan het water, van lammetjes in de wei en van de bloesem van de fruitbomen. Bewoners vinden hun weg naar de rivier en de prachtige binnenstad van Vianen via fiets- en wandelpaden. De Brink, in het hart van het dorp, ontwikkelt zich tot een levendige ontmoetingsplek. Daar is 'de Eetkamer' al geopend en de school en supermarkt zijn in aanbouw.
Waar voorheen mensen Vianen soms ‘een brug te ver’ vonden heeft inmiddels een heroriëntatie plaats gevonden en is Vianen duidelijk in beeld als alternatief voor het wonen in Utrecht.
De regio Utrecht kampt met een groot woningtekort. In 2012 werd zowel in de Provinciale Structuurvisie als in de Structuurvisie van Vianen dit tekort al voorzien. In Vianen is daarom de afgelopen jaren ingezet op verdichten én uitbreiden. Op tal van plekken zijn binnen de bestaande kern plannen ontwikkeld die niet alleen bijdragen aan het oplossen van het woningtekort maar ook bijdragen aan het versterken van de identiteit van Vianen, met groen, water en historie als belangrijke kernwaarden. Alleen de ontwikkeling van deze locaties leverde niet genoeg woningen op om bijvoorbeeld ook het voorzieningenniveau in de kwetsbare historische binnenstad op peil te houden. Door de ontwikkeling van Hoef en Haag konden nog eens 2000 woningen worden toegevoegd én kan worden voorzien in de vraag naar een dorps- en landelijke woonmilieu. De locatie van Hoef en Haag heeft in dat opzicht veel te bieden: er kan maximaal geprofiteerd worden van de aanwezige landschappelijke kwaliteiten van de uiterwaarden en de Lekdijk, de recreatieplas Everstein ligt op steenworp afstand, tussen Hoef en Haag en Hagestein ligt een voormalig kasteelterrein als groen hart, de nieuwe meander biedt een recreatieve ader midden in het dorp en het historische centrum van het vestingstadje Vianen ligt op steenworp afstand.
Het Dromenboek dat in 2014 door SVP voor de gemeente Vianen is opgesteld, illustreert met een tiental droombeelden een gebalanceerde en integrale aanpak als uitwerking van de strategische visie. Deze dromen laten op een beeldende wijze voorbeelden zien van verdichten en uitbreiden, van investeren in nieuwbouw maar ook juist in de openbare ruimte. Het Dromenboek vormde een uitnodiging om mee te denken en actie te ondernemen om te investeren in Vianen en de dorpen er omheen. Inmiddels zijn naast de ontwikkeling van Hoef en Haag meerdere dromen in uitvoering of gerealiseerd. De Voorstraat is als kloppend hart van de binnenstad opnieuw ingericht waarbij nu de focus op ontmoeten en verblijven ligt. En ook Sluiseiland, een gebied direct naast de binnenstad wordt herontwikkeld als park, met extra aanlegplekken voor bootjes, nieuwe horeca en stedelijke woonvormen voor mensen die in de stad willen wonen. Zo is op alle fronten geïnvesteerd in Vianen en is Vianen nu een aantrekkelijk alternatief voor mensen die in Utrecht geen passende woning kunnen vinden.
Hoef en Haag is één van de pilot projecten van het deltaprogramma ‘Nieuwbouw en herstructurering van de Rijksoverheid' (Proeftuin Vianen Hoef en Haag, Klimaatbestendig en Waterveilig, juni 2013). Het dorp is gebouwd achter de Lekdijk op ongeveer het laagste punt van de gemeente. Tijdens workshops met stakeholders is op verschillende schaalniveaus gekeken hoe om te gaan met risico’s in het gebied. In het ruimtelijk concept vormt klimaatbestendig ontwerpen dan ook een belangrijk uitgangspunt. In het ontwerp is een verlaten rivierarm, de Meander, als de drager van het plan ontwikkeld en wordt er aan weerszijden hoog en droog gewoond. Door verschillende peilvakken te hanteren wordt een dynamisch watersysteem verkregen met velden die soms onderlopen en anders droog staan. Deze watergang biedt naast de benodigde waterberging, ook ruimte voor ecologie en recreatie en draagt bij aan de waterveiligheid in het gebied. Inmiddels is klimaatbestendigheid niet meer weg te denken in ons vak, maar in Hoef en Haag is ten tijden van het masterplan (2012), al een innovatief klimaatbestendig ontwerp gemaakt. Door tijdens de ontwikkeling van dit plan al rekening te houden met vertraagde afvoer richting de Meander, infiltratieplekken in greppels en veel open verharding voor parkeerplaatsen is een zeer klimaatadaptieve woonwijk ontstaan.
De Meander en de kenmerken van het bestaande omringende landschap, zoals de plas Everstein en het voormalig kasteelterrein, zijn gebruikt om Hoef en Haag niet als uitbreidingswijk neer te zetten, maar als een nieuw dorp met een eigen identiteit dat los in het landschap ligt. Het nieuwe water scheidt verschillende woonsferen van elkaar. Binnen de meander groeit het nieuwe dorp. In het dorp is onderscheid gemaakt in een compact deel dat zich ontwikkeld rondom de centrale Brink en een meer ontspannen deel ‘De Erven’ met een ruimtelijke structuur die sterk gericht is op de Lekdijk. Op de hoger gelegen oeverwal ontstaat een nieuw dorpslint, met achterliggende buurtjes, met een relatief lage dichtheid en een sterke verwevenheid met het landschap. En -zoals we inmiddels al gemerkt hebben- de komst van de Meander biedt nieuwe mogelijkheden tot recreëren in de buurt, waar dankbaar gebruik van wordt gemaakt!
