Het voormalige fabrieksterrein van de ENKA (later AKZO) aan de Velperweg in Arnhem wordt de komende jaren ontwikkeld tot een nieuw dynamisch stadsdeel waar onderwijs, wonen en werken samenkomen. Het Zijdekwartier is een belangrijke stap in de transformatie van het gebied. Dankzij deze stedelijke woonbuurt met 600 woningen zijn straks het gebied, de bewoners en de passanten weer nadrukkelijk onderdeel van Arnhem.
In opdracht van BPD en Van de Klok staan wij aan de start van deze ontwikkeling. Volgens de typische integrale aanpak van SVP maakten we een omgevingskwaliteitsplan, stedenbouwkundig masterplan én verzorgen de architectonische uitwerking van drie woongebouwen zodat stedenbouw, landschap en architectuur naadloos met elkaar zijn verweven. We werken hierbij samen met Buro Lubbers, INBO en opZoom architecten.
Het Zijdekwartier komt in de luwte van de hoogbouw aan de Velperweg. Aan de westzijde sluit de wijk aan op de Vosdijkzone met bedrijvigheid en onderwijs en aan de oostzijde op de wijk Plattenburg. Aan de zuidzijde ligt het spoor. We kunnen vast verklappen dat het Zijdekwartier een flinke groene injectie krijgt want hoge dichtheid vraag om veel groen! Dat is ook mogelijk dankzij een mobiliteitshub waardoor auto’s niet in de openbare ruimte parkeren. Het nu nog versteende terrein wordt daarmee niet alleen groen, maar draagt ook bij aan de wateropgave in het gebied.
Het plangebied ligt op een breuklijn tussen twee landschappen: de zandgronden van de Veluwe en de klei van het rivierlandschap. De grillige grens hiertussen wordt een stedenbouwkundige ‘schakelketting’ waarlangs commerciële en maatschappelijke voorzieningen komen. De as van de voormalige Enka-toren tot aan de energiecentrale aan het spoor is precies de plek van de drager van het nieuwe plan. Dit is de levendige loper tussen het entreeplein met hoogste toren en de hub met zonnepanelen die de energie levert voor de wijk. We behouden het markante bomencarré uit de Akzo-tijd als omlijsting van het nieuwe hoogstedelijke hart. Zo ligt de gelaagde geschiedenis aan de basis van het plan.
Het voorheen omsloten en op dit moment anonieme fabrieksterrein wordt teruggegeven aan de stad door met nieuwe routes voor langzaamverkeer aan te sluiten op de omliggende wijken en voorzieningen. Wij borduren voort op het dna en de geschiedenis van het terrein, maar er worden ook lagen aan toegevoegd. Het gebied binnen het carré krijgt een hoogstedelijk karakter met vier ensembles met binnentuinen. Buiten het carré wordt het landschappelijk en sluit het groen aan op de omgeving. In het groen komen vijf verschillende alzijdige parkblokken waarbij direct wordt gewoond aan het groen.
Het Zijdekwartier is een compacte, stedelijke wijk met oog voor de menselijke maat. Het openbaar gebied is het domein van de voetganger en ook de bebouwing draagt bij aan 'de factor mens'. Elkaar ontmoeten wordt op verschillende manieren bevorderd, zo wordt een buurtkamer gerealiseerd die is gekoppeld aan de collectieve tuin en dragen de levendige entrees van het buurtpleintje ook bij aan sociale interactie. De gebouwen met woningen die variëren in type, grootte en prijsniveaus, liggen aan de groene looproute (de loper). De woningen op de begane grond hebben een directe relatie tot buiten. Zo komen bewoners van uiteenlopende groepen elkaar tegen. Het Zijdekwartier biedt echt ruimte voor iedereen.
Als vervolg op het stedenbouwkundig ontwerp kreeg SVP ook de opdracht om samen met Inbo het zuidelijk blok architectonisch te ontwerpen. De basis wordt een gridgevel die aansluit op de postindustriële architectuur in de omgeving. Zo worden alle gebouwen stilistisch met elkaar verbonden: de voormalige Enka gebouwen, de scholen, de bedrijfsgebouwen en de nieuwe bebouwing. Het creëert samenhang op schaal van gehele gebied.
Op schaal van het blok zorgt verschil in afmeting en dikte van het grid dat de verschillende gebouwdelen zich onderscheiden. Om samenhang tussen de blokdelen te houden, liggen kleurtoon en kleurtint van de metselwerkinvulling niet te ver uiteen. Voor blok Zuidoost wordt een unieke balustrade ontwikkeld; een zijdehekwerk. Het refereert aan de zijde die hier vroeger werd gemaakt.
De verschillende blokdelen staan allemaal op een herkenbare actieve plint van maar liefs 3,5 meter hoog. Toepassing van de balkons vanaf de tweede verdieping draagt bij aan een statige uitstraling van de plint. Aan de loper is de plint verder verbijzonderd met geglazuurd metselwerk. De entrees en de poorten tot de binnentuin worden gemetseld met groene stenen en krijgen warme uitstraling. Zo wordt de relatie met de beplanting en de wadi’s van de loper nog meer versterkt.
